PCOS DİYETİ

a-young-woman-adding-vegetables-to-a-saucepan.

1) Neden insülin direncini hedefliyoruz?

PCOS’lu kadınlarda kas ve yağ dokusunda insülin sinyalizasyonunda bozulma sık gözlenir; bu da hiperinsülinemiye, ardından overden artmış androjen üretimine yol açar. Bu mekanizma hem ovulasyonu hem de metabolik sağlığı olumsuz etkiler — dolayısıyla insülin duyarlılığını artırmak temel hedeftir. Google Akademik

** Karbonhidratları seçerken glisemik yükü düşürmek, öğünlerde protein ve sağlıklı yağ ekleyerek glikemi dalgalanmalarını yumuşatmak önceliğimdir. **

2) Düşük glisemik indeks / glisemik yük diyetleri neden öneriliyor?

Son meta-analizler ve randomize çalışmalar, düşük GI/GL (glisemik indeks / yük) yaklaşımlarının PCOS’ta insülin duyarlılığını iyileştirebildiğini; ayrıca bazı çalışmalarda ovulasyon ve hormonal göstergelerde düzelme bildirmiştir. Bu nedenle karbonhidrat kalitesini yükseltmek (tam tahıllar, baklagiller, lifli sebzeler) klinik açıdan anlamlıdır. PMC+1

***Beslenme planında beyaz ekmek, şekerli içecekler ve rafine karbonhidratları sınırlayıp; yulaf, kinoa, basmati pirinç, mercimek, nohut gibi seçenekleri tercih ederim.***

3) Neden anti-inflamatuar / Akdeniz benzeri beslenme yaklaşımları faydalı?

PCOS’da düşük düzeyde kronik inflamasyon rol oynar; obezite/visseral yağ varlığında adipoz doku kaynaklı sitokinler daha fazla salgılanır. Akdeniz tarzı / anti-inflamatuar diyet desenleri (sebze-meyve, tam tahıl, baklagil, zeytinyağı, balık—omega-3) inflamatuvar belirteçleri düşürebilir ve metabolik riskleri azaltabilir. Yeni çalışmalarda MedDiet yaklaşımlarının PCOS semptomlarında ve metabolik parametrelerde olumlu etkileri raporlanmıştır. MDPI+1

**** Haftada 2–3 porsiyon yağlı balık, günlük zeytinyağı, bol sebze ve tam tahıl vurgusu; işlenmiş kırmızı et/şekerli atıştırmaları kısıtlama öneririm.****

4) Omega-3 ve bazı besin takviyelerinin rolü

Omega-3 takviyelerinin HOMA-IR, insülin düzeyleri ve kardiyometabolik risk göstergeleri üzerinde olumlu etkileri olduğunu gösteren meta-analizler var. Bu tür desteklerin diyetle birlikte kullanımı bazı hastalarda fayda sağlayabilir; ancak yönlendirme bireysel olmalı ve ilaç/kan testleriyle uyumlu yapılmalıdır. apm.amegroups.org+1

***** Öncelik her zaman besinlerdir; yetersizlik veya hedefe yönelik destek gerektiğinde (ör. yüksek trigliserid, kötü metabolik profil) omega-3 düşünülür.*****

5) Kilo kaybının neden kısa-ve-uzun dönemde etkili olduğu

Vücut ağırlığında %5–10’luk bir azalma bile insülin duyarlılığını artırır, androjenleri azaltır ve adet döngüsünü düzeltebilir. Bu yüzden kilo yönetimi, PCOS tedavisinin köşe taşlarından biridir. Ancak PCOS’lu kişilerin kilo vermede biyolojik zorlukları olabilir; bu nedenle sürdürülebilir, kişiye özel planlama ve davranışsal destek gereklidir. (Rastgele kontrollü çalışmalar ve gözlemsel veriler bu etkiyi destekler.) PMC+1

******Aşırı kısıtlayıcı, sürdürülemez diyetlerden kaçınılır; küçük ama sürekli yaşam tarzı değişiklikleri planlanır, davranışsal terapi/izlem eklenir.******

Klinik uygulamada izlediğim adımlar:

  1. Başlangıç değerlendirmesi: Kilo, bel çevresi, beslenme öyküsü, fiziksel aktivite, uyku, stres; laboratuvarlar: açlık glukoz/insülin, HOMA-IR, lipid profili, TSH, testosteron ve diğer hormonlar.

  2. Vücut Analiz Ölçümü ve Vücut Ölçümleri: Mezura ile vücut ölçümlerini alıyoruz ve Tanita ile yağ oranınızı ölçüyoruz.

  3. Kişiye özel beslenme planı: Düşük-orta GI karbonhidratlar + yeterli protein (her öğünde) + sağlıklı yağlar + lif ≥ günlük hedef (danışana göre) + öğün aralığı düzenlemesi.

  4. Davranışsal destek: Hedef belirleme, porsiyon kontrolü, yemek planlama, tetikleyici yiyeceklerin tespiti.

  5. Egzersiz önerileri: Haftada en az 150 dakika orta düzey aerobik + direnç egzersizleri.

  6. İzlem ve laboratuvar takibi: Her hafta klinik durum, 1-2 ayda bir metabolik parametrelerin takibi. Gerekirse diyet + takviye/ilaç kullanılabilir.